Mô hình khu công nghiệp (KCN), khu kinh tế (KKT) ngày càng khẳng định vị trí quan trọng, góp phần cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh và thu hút đầu tư. Việc chuyển đổi các KCN thông thường sang KCN xanh, KCN sinh thái là hướng phát triển tất yếu trong bối cảnh mới, đặc biệt là khi Việt Nam đang thực hiện Chiến lược quốc gia về Tăng trưởng Xanh và các mục tiêu phát triển bền vững.
Hiện nay, các nhà đầu tư mới đều có kế hoạch xây dựng nhà máy sản xuất đạt tiêu chuẩn xanh, thông minh và phát triển bền vững. Nhu cầu của các nhà đầu tư đều đòi hỏi đạt tiêu chuẩn hạ tầng, môi trường để đạt tiêu chí sinh thái và phát triển xanh.
Các tiêu chí chính của một KCN xanh và bền vững tại Việt Nam bao gồm các tiêu chí về môi trường, hạ tầng xã hội, kinh tế và quy hoạch. Về môi trường, cần giảm thiểu khí thải, quản lý chất thải, bảo vệ đa dạng sinh học và tiết kiệm tài nguyên. Về hạ tầng xã hội, cần cải thiện điều kiện làm việc, hỗ trợ cộng đồng địa phương. Về kinh tế, cần thu hút các ngành nghề xanh, bền vững, nâng cao hiệu quả sản xuất. Về quy hoạch, cần phân khu chức năng rõ ràng, kết nối giao thông thuận tiện, bảo đảm hạ tầng kỹ thuật đồng bộ, hiện đại.
Để đảm bảo tính khách quan và minh bạch, các KCN xanh thường được đánh giá dựa trên các tiêu chuẩn quốc tế như LEED, ISO 14001, ISO 50001 và Chứng nhận BCA Green Mark.
Một ví dụ điển hình là mô hình KCN Bình Dương (VSIP) đang vận hành theo hướng thông minh, bền vững từ quản lý môi trường, hệ thống giao thông nội khu thông minh đến quá trình tương tác với khách hàng. VSIP cũng đẩy mạnh xây dựng cộng đồng tập trung vào tính bền vững, tạo môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp nghiên cứu và phát triển các sản phẩm và dịch vụ thân thiện với môi trường.
