Ngành dệt may và da giày Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đầy biến động. Để duy trì và phát triển, các doanh nghiệp cần chủ động thích ứng và tận dụng tối đa các hiệp định thương mại tự do (FTA).
Các thách thức hiện tại
Bà Phan Thị Thanh Xuân, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Da giày và Túi xách Việt Nam, chỉ ra rằng ngành da giày đang gặp nhiều khó khăn do:
- Kinh tế toàn cầu bất ổn
- Rủi ro từ các biện pháp thuế quan của Hoa Kỳ
- Phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu thô nhập khẩu
- Chi phí lao động tăng
- Hàng rào phi thuế quan, đặc biệt là các tiêu chuẩn về sản xuất xanh và giảm phát thải CO₂ của EU
- Rủi ro trong chuỗi cung ứng và logistics
Giải pháp thúc đẩy thương mại
Để vượt qua các thách thức, bà Phan Thị Thanh Xuân đề xuất các giải pháp sau:
- Tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp nghiên cứu thị trường và xây dựng cơ sở dữ liệu xuất khẩu
- Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đặc biệt trong marketing và thiết kế sản phẩm, thông qua hợp tác quốc tế
- Đẩy mạnh xúc tiến thương mại quốc tế tại Việt Nam qua các hội chợ, triển lãm và đoàn giao thương
- Tận dụng chuyển đổi số bằng cách ứng dụng công nghệ như hội chợ trực tuyến, thương mại điện tử, AI, Big Data và blockchain
- Thu hút đầu tư nước ngoài vào sản xuất và phân phối nguyên phụ liệu để phát triển chuỗi cung ứng bền vững
Tự chủ nguồn nguyên liệu và tái cấu trúc
Ông Trương Văn Cẩm, Phó Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam (Vitas), cho biết Hoa Kỳ là thị trường xuất khẩu dệt may lớn nhất của Việt Nam, chiếm hơn 1/3 tổng kim ngạch năm 2024. Tuy nhiên, thị trường châu Âu ngày càng siết chặt các tiêu chuẩn về phát triển bền vững, tạo áp lực cạnh tranh lớn.
Để ứng phó, nhiều doanh nghiệp đã chủ động:
- Đầu tư và liên doanh trong lĩnh vực dệt vải để tự chủ nguồn nguyên liệu
- Tái cấu trúc và cải tiến công nghệ
- Đẩy mạnh ứng dụng thương mại điện tử
- Tìm kiếm thị trường mới để giảm phụ thuộc vào thị trường chủ lực
Góc nhìn quản lý nhà nước
Ông Ngô Chung Khanh, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên, nhấn mạnh 5 vấn đề cần lưu ý:
- Nguyên liệu: Doanh nghiệp cần có chiến lược cân đối giữa lợi ích ngắn hạn và dài hạn, đầu tư vào chuỗi cung ứng nguyên phụ liệu trong nước.
- Đơn hàng: Giảm sự phụ thuộc vào một thị trường duy nhất và tìm kiếm cơ hội ở các thị trường mới.
- Tận dụng FTA: Nhanh chóng tận dụng các ưu đãi thuế quan trước khi các đối thủ cạnh tranh có FTA tương tự.
- Chính sách hỗ trợ: Cần đồng bộ và hiệu quả hơn về tín dụng và vốn ở các địa phương.
- Xây dựng thương hiệu: Đầu tư bài bản về nhận diện, chất lượng, chuỗi giá trị và quảng bá quốc tế.
Bộ Công Thương đang tập trung vào 3 trụ cột để tháo gỡ các vấn đề trên:
- Thành lập Tổ thông tin về FTA, cung cấp thông tin toàn diện về các hiệp định thương mại tự do
- Đưa vào thực hiện chỉ số đánh giá hiệu quả thực thi FTA ở các địa phương
- Xây dựng hệ sinh thái liên kết chặt chẽ giữa bên trong và bên ngoài, tạo ra chuỗi giá trị tổng thể
Gia tăng giá trị để giữ vững thị phần
Bà Trần Thu Quỳnh, Tham tán Thương mại Việt Nam tại Canada, cho rằng doanh nghiệp Việt cần nhanh chóng vượt qua tư duy gia công, hướng đến làm chủ thiết kế, thương hiệu và chuỗi cung ứng nguyên phụ liệu để tận dụng hiệu quả các ưu đãi thuế quan từ CPTPP.
Doanh nghiệp cần chủ động:
- Tiếp cận thị trường qua các hội chợ và chương trình kết nối
- Xây dựng mối quan hệ trực tiếp với các hệ thống bán lẻ tại nước ngoài
- Ưu tiên đầu tư cho thiết kế, thương hiệu quốc gia, logistics và nguyên phụ liệu trong nước
- Tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu để nâng cao sức cạnh tranh
