Dự thảo Luật Quản lý phát triển đô thị được Bộ Xây dựng trình Chính phủ thể hiện quan điểm phân cấp phân quyền, địa phương tự quyết định và chịu trách nhiệm, trung ương hướng dẫn và hỗ trợ, cộng đồng tham gia và giám sát để thúc đẩy sáng tạo không gian phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế đô thị.
Bộ Xây dựng đã tập trung hoàn thiện thể chế và đẩy mạnh phân cấp phân quyền trong các lĩnh vực quản lý nhà nước, coi dự thảo Luật là cơ sở pháp lý quan trọng để thực hiện chủ trương này trong lĩnh vực phát triển đô thị.
Hệ thống đô thị quốc gia với hơn 900 đô thị có bối cảnh phát triển đa dạng theo 6 vùng kinh tế xã hội, gắn với đặc điểm tự nhiên, lịch sử, kinh tế, văn hóa và xã hội, tạo nguồn lực riêng cho mỗi địa phương. Việc phân cấp phân quyền sẽ phát huy nguồn lực và sáng tạo không gian phát triển, giúp địa phương chủ động lập kế hoạch và giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý phát triển đô thị bền vững.
Luật Quản lý phát triển đô thị đề xuất các địa phương ban hành chương trình phát triển đô thị triển khai quy hoạch đô thị đã được duyệt, xác định nhiệm vụ ưu tiên gắn với thời hạn hoàn thành hạ tầng khung của đô thị theo từng giai đoạn và khu vực. Chương trình sẽ lồng ghép kế hoạch phát triển đồng bộ hạ tầng đô thị, không gian ngầm và phương án cải tạo đô thị, công khai minh bạch thông tin về trách nhiệm của nhà nước, giúp thị trường phát triển chủ động và hạn chế tình trạng dư thừa hoặc thiếu hạ tầng.
TS Võ Kim Cương nhấn mạnh sự cần thiết tổ chức phát triển đô thị theo chương trình để hạn chế sự manh mún và không đồng bộ. Sở Xây dựng TPHCM đề nghị tập trung vào hoàn thành hạ tầng khung và tiêu chí phân loại đô thị đối với đô thị đặc biệt có quy mô lớn, còn các chương trình cải tạo đô thị và phát triển không gian ngầm có thể phê duyệt riêng.
Dự thảo Luật giao địa phương quyết định toàn bộ quá trình lập, thẩm định và phê duyệt Chương trình phát triển đô thị, xác định thứ tự ưu tiên và nguồn lực thực hiện phát triển đồng bộ hạ tầng, đảm bảo kết nối liên tục giữa các giai đoạn thực hiện quy hoạch và chủ động điều chỉnh khi quy hoạch thay đổi.
Để các địa phương chủ động, dự thảo Luật tập trung quy định về kết quả và yêu cầu cần đáp ứng của quá trình phát triển, thay vì chú trọng các trình tự phải tuân thủ. Dự thảo Luật quy định về các chỉ tiêu phát triển hệ thống đô thị, tiêu chí phân loại đô thị, tiêu chuẩn đánh giá trình độ phát triển hạ tầng và không gian đô thị, yêu cầu phát triển đô thị bền vững, ứng phó biến đổi khí hậu, tăng trưởng xanh, giảm phát thải và ứng dụng đô thị thông minh.
Với công cụ chương trình phát triển đô thị, các địa phương có thể xây dựng và lựa chọn giải pháp tối ưu để đạt được các kết quả phát triển mong muốn trong từng giai đoạn, áp dụng các giải pháp cụ thể đa dạng nếu đáp ứng các nguyên tắc và yêu cầu mà luật đã nêu.
Dự thảo Luật được xây dựng theo hướng cắt giảm tối đa thủ tục hành chính giữa trung ương, địa phương, doanh nghiệp và người dân, tăng cường kiểm tra, giám sát và hướng dẫn của các cơ quan quản lý nhà nước về phát triển đô thị. Dự thảo Luật chỉ quy định một thủ tục bàn giao quản lý công trình hạ tầng kỹ thuật và cắt giảm thủ tục hành chính trong việc lập, thẩm định và phê duyệt công cụ quản lý thông qua quy định lồng ghép các nội dung phát triển đồng bộ hạ tầng và phương án cải tạo đô thị trong nội dung chương trình phát triển đô thị. Đối với các đô thị loại V có quy mô nhỏ, UBND cấp tỉnh tự quyết định việc lồng ghép nội dung chương trình phát triển đô thị trong kế hoạch thực hiện quy hoạch chung đô thị hoặc phê duyệt riêng.
Dự thảo Luật cũng đơn giản hóa thủ tục hành chính đối với các đô thị đặc biệt, không yêu cầu rà soát tiêu chuẩn phân loại toàn đô thị khi thành lập mới quận để phù hợp với thực tiễn.
Cùng với các quy định giao trách nhiệm cho chính quyền địa phương, dự thảo Luật cũng nhấn mạnh việc xây dựng cơ sở dữ liệu để thực hiện mục tiêu hiện đại hóa và áp dụng chuyển đổi số trong quản lý, đồng thời quy định trách nhiệm trong công tác bồi dưỡng và đào tạo chuyên sâu để nâng cao năng lực cán bộ quản lý và chuyên môn phát triển đô thị.
