Trước việc Hoa Kỳ áp mức thuế suất 46% đối với hàng hóa từ Việt Nam, TS Cấn Văn Lực, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia, cho rằng, với cách tiếp cận bình tĩnh, khoa học và minh bạch cùng sự vào cuộc quyết liệt từ Chính phủ, cơ hội giảm mức thuế và duy trì đà hợp tác kinh tế song phương là hoàn toàn khả thi.
TS. Cấn Văn Lực đánh giá cao những động thái quyết liệt và chính sách kịp thời của Chính phủ, được các bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp, kể cả doanh nghiệp Hoa Kỳ đánh giá rất tích cực. Ông nhấn mạnh vấn đề quan trọng là triển khai thực hiện như thế nào.
Việt Nam đã và đang thực hiện 4 điểm chính:
- Chính phủ đã chỉ đạo dùng mọi kênh để trao đổi, đàm phán, đối thoại, thuyết phục.
- Chủ động giảm thuế suất cho nhiều hàng hóa, dịch vụ nhập khẩu từ Hoa Kỳ.
- Chủ động nhập khẩu nhiều hơn hàng hóa, dịch vụ từ Hoa Kỳ thông qua ký kết Biên bản ghi nhớ và các hợp đồng. Cần sớm hiện thực hóa và triển khai thực hiện theo đúng cam kết và lộ trình.
- Thủ tướng thành lập Tổ công tác tăng cường hợp tác, chủ động thích ứng với điều chỉnh chính sách kinh tế, thương mại của Hoa Kỳ, tạo ra một bộ phận phản ứng nhanh, liên ngành, liên thông để giải quyết nhanh chóng, kịp thời các khâu, đặc biệt khi thời gian đàm phán không còn nhiều.
Trước quyết định áp thuế của Hoa Kỳ, TS. Cấn Văn Lực nhấn mạnh cần "bình tĩnh ứng phó", bao gồm các bước đi thực tế của Chính phủ và doanh nghiệp:
- Nắm sát tình hình, diễn biến, đặc biệt là những động thái mới từ phía Chính phủ Hoa Kỳ liên quan đến thuế quan và các vấn đề liên quan khác.
- Quan sát thêm động thái của các nước khác, nhất là những nước lớn có cán cân thương mại và thặng dư thương mại lớn đối với Hoa Kỳ.
- Xây dựng kịch bản ứng phó phù hợp, có thể theo hướng ở một mức độ thuế quan nhất định mà phía Hoa Kỳ sẽ áp lên Việt Nam (ví dụ, từ 25-30% thay vì 46%) để có giải pháp ứng phó.
Ông cũng cho rằng, cần hết sức bình tĩnh, không chủ quan nhưng cũng không quá bi quan, bởi đây là câu chuyện toàn cầu, đặt ra rủi ro và thách thức đối với toàn cầu chứ không chỉ riêng Việt Nam. Nước nào bình tĩnh, chủ động và khôn khéo hơn sẽ vượt qua được cú sốc này một cách thành công, giảm thiểu tối đa tác động tiêu cực và tận dụng một số cơ hội nhất định.
Để tận dụng dư địa đàm phán, Việt Nam cần tiếp tục kiên trì làm rõ để phía Hoa Kỳ thấy rằng quan hệ kinh tế, thương mại, đầu tư giữa Hoa Kỳ và Việt Nam mang tính tương trợ, bổ trợ lẫn nhau.
Việt Nam cần tập trung vào một số điểm then chốt:
- Tiếp tục kiên trì làm rõ để phía Hoa Kỳ thấy rằng quan hệ kinh tế, thương mại, đầu tư giữa Hoa Kỳ và Việt Nam mang tính tương trợ, bổ trợ lẫn nhau.
- Quan tâm và có những giải pháp rất cụ thể để khắc phục và giải quyết những băn khoăn, khuyến nghị liên quan đến 14 lĩnh vực mà Hoa Kỳ vừa công bố. Giải quyết kịp thời sẽ thể hiện thiện chí và sự nghiêm túc của Việt Nam.
- Chứng minh cho phía Hoa Kỳ thấy rằng Việt Nam đã cởi mở vấn đề thương mại đến đâu, và đối với những vướng mắc, rào cản, Việt Nam quyết tâm có lộ trình và giải pháp tháo gỡ cụ thể trong thời gian tới, bảo đảm hiệu quả.
Việt Nam có thể đề nghị phía Hoa Kỳ nâng hệ số co giãn trong công thức tính toán về mức độ thuế suất. Ví dụ, nâng từ 0,25 lên 0,5 có thể giảm đáng kể mức thuế suất, từ 46% xuống khoảng 30%. Đây là một cách tiếp cận dựa trên số liệu, khoa học và có công thức tính toán cụ thể mà phía Hoa Kỳ thường làm theo cách đó.
Việt Nam cũng cần hiện thực hóa những biên bản ghi nhớ, hợp đồng đã ký kết về nhập khẩu thiết bị hàng hóa từ phía Hoa Kỳ và cụ thể hóa thành hợp đồng cũng như có những giao dịch cụ thể trong thời gian tới.
Ngoài ra, cần hướng dẫn, yêu cầu các doanh nghiệp và địa phương minh bạch hóa nguồn gốc, xuất xứ của hàng hóa, của các chương trình, dự án đầu tư có liên quan để chứng minh cho Hoa Kỳ thấy rằng những hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam sang Hoa Kỳ đôi khi xuất phát từ sự đầu tư của Hoa Kỳ chứ không phải đơn thuần của nước khác hay của riêng Việt Nam.
TS Cấn Văn Lực cho rằng, Việt Nam đã có những tiến bộ, có chuẩn bị và có sự minh bạch hóa thông tin hơn, nhưng rõ ràng vẫn còn bất cập và cần sớm khắc phục để đàm phán với phía Hoa Kỳ.
Ví dụ, cần chứng minh cho Hoa Kỳ thấy rằng dòng vốn đầu tư từ Singapore đôi khi xuất phát từ doanh nghiệp Hoa Kỳ, để chỉ ra mức độ hợp tác kinh doanh, đầu tư của Hoa Kỳ vào Việt Nam không chỉ là con số 12 tỷ USD hiện nay mà có thể cao hơn.
Liên quan đến câu chuyện về thuế, Việt Nam cần tiếp tục rà soát để có thể giảm bớt những thuế quan đối với hàng hóa được xuất khẩu từ Hoa Kỳ sang Việt Nam, cũng là một cách để thể hiện thiện chí và có mức thuế đối ứng phù hợp.
