Bài viết trên Cafeland.vn ngày 08/04/2025 nhấn mạnh về lỗ hổng kỹ thuật trong các tòa nhà cao tầng ở Việt Nam liên quan đến tiêu chuẩn kháng chấn. Trong khi các nhà đầu tư quốc tế xem đây là yếu tố tiên quyết, nhiều dự án ở Việt Nam lại coi nó là tùy chọn. Sự thiếu sót này không chỉ gây ra nguy cơ về an toàn mà còn tạo ra rào cản đối với thị trường bất động sản Việt Nam trên trường quốc tế.
Hiện nay, TPHCM có 1.458 tòa nhà hoàn thành, với 276 tòa cao trên 100 mét và con số này đang tăng nhanh. Đặc điểm địa chất yếu, tốc độ xây dựng nhanh và mật độ cao tầng dày đặc tạo nên rủi ro tiềm ẩn. Hệ thống công trình thiếu tiêu chuẩn kháng chấn trong khi pháp luật chưa có cơ chế kiểm soát đầy đủ.
TCVN 9386:2012 là quy định kháng chấn hiện hành, dựa trên tiêu chuẩn Châu Âu Eurocode 8, được đề cập trong tiêu chuẩn thiết kế công trình 2006 và Quy chuẩn xây dựng VN 2009. Kháng chấn hoạt động như một bộ giảm xóc cho tòa nhà khi xảy ra rung chuyển do động đất. Các kỹ sư sẽ tính toán dựa trên vị trí địa lý, loại đất nền và đặc điểm công trình để thiết kế dầm, cột và lõi thang với độ bền và độ dẻo phù hợp, giúp phân tán năng lượng động đất. Mục tiêu là đảm bảo tòa nhà không bị sập hoàn toàn và đủ vững để sơ tán người.
Tuy nhiên, nhiều công trình không áp dụng hoặc không có hồ sơ kháng chấn theo quy chuẩn. Các chủ đầu tư thường chỉ gửi văn bản xin ý kiến về cấp độ dẻo và cam kết tự chịu trách nhiệm về an toàn kết cấu. Tiêu chuẩn đã ban hành nhưng không bắt buộc, tạo ra một "vùng xám pháp lý".
Việc áp dụng TCVN 9386:2012 gặp nhiều khó khăn do tính học thuật cao, chi phí tăng (5-15%) và thiếu đơn vị tư vấn đủ năng lực. Thêm vào đó, kháng chấn không nằm trong danh mục hồ sơ bắt buộc khi xin phép xây dựng, thẩm tra thiết kế hay nghiệm thu.
Nhà đầu tư quốc tế luôn coi hồ sơ kháng chấn là điều kiện tiên quyết trong phân khúc bất động sản cao cấp. Việc thiếu tài liệu này có thể dẫn đến trì hoãn, ép giá hoặc hủy bỏ các thương vụ M&A. Sau sự cố Bangkok, yêu cầu về kháng chấn sẽ ngày càng nghiêm ngặt hơn ở Đông Nam Á.
Việc sở hữu chứng chỉ kháng chấn sẽ trở thành lợi thế cạnh tranh mạnh mẽ cho doanh nghiệp bất động sản. Do đó, cần siết chặt kiểm tra và thực thi các tiêu chuẩn xây dựng bằng cách:
- Đưa yêu cầu kháng chấn vào Luật Xây dựng và nghị định, chuyển từ tự nguyện thành bắt buộc.
- Cập nhật tiêu chuẩn, rà soát TCVN 9386:2012 và ban hành hướng dẫn cụ thể.
- Minh bạch hóa hồ sơ, quản lý và công khai hồ sơ kháng chấn tương tự PCCC.
- Nâng cao năng lực, đào tạo kỹ sư thiết kế và phát triển đơn vị thẩm tra độc lập về kháng chấn.
Các chủ đầu tư cần thay đổi tầm nhìn, xem tiêu chuẩn kỹ thuật là lợi thế và kết hợp kháng chấn với các tiêu chuẩn xanh và thông minh từ sớm.
