Năm 2024, tình hình thế giới biến động phức tạp với nhiều bất ổn, xung đột, cùng các vấn đề toàn cầu như biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh, an ninh lương thực, an ninh nguồn nước, tác động đa chiều, đe dọa sự phát triển ổn định, bền vững của các quốc gia.
Trong bối cảnh đó, Việt Nam vẫn giữ vững hòa bình, ổn định, phát triển và được coi là "điểm sáng" ở khu vực. Hoạt động đối ngoại chủ động, tích cực, đạt nhiều kết quả thực chất, tạo tầm vóc đối ngoại mới, tạo đà cho đất nước bước vào kỷ nguyên vươn mình.
Ngoại giao Việt Nam ngày càng năng động, sáng tạo, chủ động hơn trên nền tảng đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa. Lãnh đạo chủ chốt ta đã tiến hành 59 hoạt động đối ngoại, trong đó có 21 chuyến thăm tới các nước và tham dự các hội nghị đa phương; đón 25 đoàn Lãnh đạo các nước thăm Việt Nam. Ký kết mới hơn 170 thỏa thuận hợp tác trên nhiều lĩnh vực.
Bạn bè quốc tế ngày càng coi trọng, đánh giá cao, mong muốn thúc đẩy quan hệ với Việt Nam. Nâng cấp quan hệ lên Đối tác chiến lược toàn diện với Australia, Pháp, Malaysia; nâng cấp quan hệ lên đối tác chiến lược với Brazil; thiết lập quan hệ đối tác toàn diện với Mông Cổ, UAE, tạo dựng khuôn khổ quan hệ với 32 đối tác hàng đầu. Thiết lập quan hệ ngoại giao với Malawi, nâng tổng số nước có quan hệ ngoại giao lên 194 nước.
Ngoại giao kinh tế đóng góp tích cực vào thành tựu kinh tế chung dù kinh tế thế giới khó khăn. Kết nối, tranh thủ các đối tác trong chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, công nghiệp bán dẫn, trí tuệ nhân tạo; tham gia chuỗi cung ứng mới, mở rộng thị trường xuất khẩu qua 17 FTA; thu hút FDI chất lượng cao và ODA thế hệ mới; mở rộng thị trường du lịch, lao động; tham mưu chính sách, vấn đề mới nổi về công nghệ, tiêu chuẩn để đảm bảo an ninh kinh tế, tài chính, tiền tệ. Kim ngạch xuất nhập khẩu dự kiến hơn 800 tỷ USD; Việt Nam tiếp tục là một trong những nước tiếp nhận FDI lớn nhất thế giới; đón hơn 15,8 triệu lượt khách du lịch quốc tế trong 11 tháng đầu năm, tăng 44% so với cùng kỳ năm 2023.
Quốc phòng – an ninh – đối ngoại hình thành thế chân kiềng bảo vệ chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa. Duy trì biên giới hòa bình, ổn định, biển đảo, an ninh quốc gia, đạt tiến triển trong đàm phán với các nước, xử lý hài hòa vấn đề còn tồn tại, thúc đẩy xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông dựa trên luật pháp quốc tế, UNCLOS 1982.
Trên bình diện đa phương, Việt Nam khẳng định vai trò, vị thế, uy tín và có nhiều đóng góp tích cực cho cộng đồng quốc tế. Phát huy vai trò là bên đóng góp tích cực, có trách nhiệm vào những ý tưởng, sáng kiến được nhiều nước đón nhận và hưởng ứng tại ASEAN, AIPA, Liên Hợp Quốc, APEC, Tiểu vùng Mekong, G20, G7, BRICS, Phong trào Không liên kết, Pháp ngữ, OECD. Phát huy hình ảnh và tiếng nói có trách nhiệm với cách tiếp cận toàn diện, tổng thể, hài hòa tại Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc và 6/7 cơ chế điều hành quan trọng của UNESCO. Đóng góp có trách nhiệm trong các vấn đề chung toàn cầu như chống biến đổi khí hậu, gìn giữ hòa bình, an ninh lương thực, an ninh nguồn nước.
Thế và lực của đất nước không ngừng được nâng cao từ sự cộng hưởng hiệu quả của các mảng công tác đối ngoại. Vận động thành công UNESCO ghi danh thêm 6 danh hiệu và di sản, nâng tổng số danh hiệu UNESCO lên 71. Công tác người Việt Nam ở nước ngoài thực hiện tốt chính sách chăm lo của Đảng và Nhà nước với gần 6 triệu đồng bào, huy động nguồn lực cho phát triển. Bảo hộ công dân tích cực bảo vệ an ninh, an toàn, quyền và lợi ích chính đáng, hợp pháp của công dân, doanh nghiệp Việt Nam. Thông tin đối ngoại quảng bá mạnh mẽ hình ảnh đất nước, con người, văn hóa, thành tựu phát triển kinh tế - xã hội, góp phần tạo sự đồng thuận và ủng hộ của nhân dân trong nước cũng như cộng đồng quốc tế.
Đẩy mạnh và nâng tầm đối ngoại đa phương là chủ trương xuyên suốt và là định hướng chiến lược quan trọng. Các thể chế và diễn đàn đa phương có tiếng nói, vai trò quan trọng đối với nhiều vấn đề an ninh, phát triển của khu vực và thế giới liên quan đến Việt Nam. Chuyển từ "tham gia, tham dự" sang "thành viên tích cực, có trách nhiệm", khởi xướng, dẫn dắt nhiều sáng kiến, ý tưởng hợp tác và chủ động tham gia xây dựng, định hình quản trị toàn cầu, khuôn khổ và luật lệ trên nhiều lĩnh vực.
Năm 2025, đối ngoại đa phương tập trung chuẩn bị, tổ chức tốt các sự kiện Việt Nam đăng cai như Diễn đàn Tương lai ASEAN, Hội nghị thượng đỉnh Diễn đàn Đối tác vì Tăng trưởng xanh và Mục tiêu toàn cầu lần thứ 4 (P4G), Hội nghị Liên Hợp Quốc về Thương mại và Phát triển (UNCTAD); tiếp tục đảm nhận thành công các trọng trách, nhiệm vụ trong các tổ chức, diễn đàn đa phương; ứng cử vào các vị trí phù hợp với ưu tiên, lợi ích của ta; đóng góp tích cực, trách nhiệm hơn vào các vấn đề chung, đặc biệt là ứng phó với các thách thức toàn cầu.
Ngoại giao kinh tế là nhiệm vụ cơ bản, trung tâm của ngoại giao, nội dung kinh tế là trọng tâm trong hoạt động đối ngoại các cấp, lấy người dân, doanh nghiệp và địa phương làm trung tâm phục vụ. Tạo động lực cho phục hồi và tăng trưởng kinh tế sau Covid-19. Trọng tâm là đưa đất nước vào vị thế tối ưu trong xu hướng, trào lưu phát triển chính của thế giới, mở rộng không gian phát triển và kiến tạo cơ hội mới cho đột phá chiến lược.
Để tận dụng thời cơ, ngoại giao kinh tế cần phát huy vai trò phục vụ doanh nghiệp, người dân và địa phương, hiệu quả hơn, sâu sắc hơn, thực chất hơn, tư duy nhạy bén, sáng tạo hơn. Tận dụng tối đa động lực tăng trưởng truyền thống, khai thác tối đa lợi ích hiệp định thương mại tự do, đầu tư hiện có, khai mở nguồn đầu tư, tài chính mới, thị trường mới, giải quyết dự án tồn đọng, cụ thể hóa khuôn khổ quan hệ vừa được nâng cấp. Thúc đẩy động lực tăng trưởng mới, đột phá vào lĩnh vực mới, nhận diện và tranh thủ cơ hội từ xu hướng mới, tạo lập hợp tác sâu rộng với trung tâm đổi mới sáng tạo, xác lập vị thế trong chuỗi cung ứng và sản xuất, thúc đẩy ngoại giao chuyên sâu, chuyên ngành.
Cộng đồng gần 6 triệu người Việt Nam ở nước ngoài là bộ phận không thể tách rời của dân tộc. Chính sách nhất quán là quan tâm, chăm lo cho bà con ổn định cuộc sống, hội nhập, gắn kết kiều bào, củng cố khối đại đoàn kết dân tộc, tạo điều kiện cho kiều bào đóng góp. Nguồn đầu tư, kiều hối, tri thức của kiều bào là nguồn lực quan trọng cho phát triển đất nước.
Đẩy mạnh vận động người Việt Nam ở nước ngoài đóng góp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; hoàn thiện chính sách, pháp luật tạo điều kiện kiều bào gắn kết với quê hương; triển khai biện pháp tổng thể, lâu dài chăm lo, phát triển cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài. Đơn giản hóa thủ tục hành chính, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, bồi dưỡng, hỗ trợ phát triển nguồn lực người Việt Nam ở nước ngoài, tăng cường giảng dạy tiếng Việt và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, khuyến khích và áp dụng sáng kiến từ cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài. Hoàn thiện văn bản pháp luật tạo môi trường thuận lợi cho kiều bào về sinh sống, làm việc và đầu tư.
Kỷ nguyên mới đặt ra yêu cầu có sự tham gia của tất cả các ngành, lĩnh vực, lực lượng, của cả hệ thống chính trị và của toàn thể dân tộc. Đối ngoại đóng vai trò quan trọng, định vị Việt Nam thuận lợi trong dòng chảy của thời đại và kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại. Nhiệm vụ của đối ngoại là củng cố, giữ vững cục diện hòa bình, hữu nghị, hợp tác, tạo điều kiện cho đất nước bước vào giai đoạn phát triển mới. Đối ngoại đóng vai trò kiến tạo, động lực, mở ra cơ hội mới, kết nối nội lực với ngoại lực.
Thế và lực mới đặt ra yêu cầu về tâm thế và vị thế mới của Việt Nam. Việt Nam có khả năng, điều kiện tham gia nhiều hơn, đóng góp nhiều hơn cho hoà bình, phát triển và giải quyết vấn đề chung của nhân loại. Tầm vóc lịch sử và văn hóa, vị thế chính trị và kinh tế tạo điều kiện phát huy "sức mạnh mềm" của dân tộc, lan tỏa hình ảnh Việt Nam.
Đưa đất nước vào kỷ nguyên mới đòi hỏi xây dựng nền đối ngoại, ngoại giao toàn diện, hiện đại, chuyên nghiệp, sắp xếp tổ chức bộ máy tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, xây dựng đội ngũ cán bộ đối ngoại, ngoại giao có trình độ, năng lực, bản lĩnh chính trị, dám nghĩ, dám làm, dám đổi mới sáng tạo, dám tiên phong, đột phá, có kỹ năng và trình độ ngang tầm quốc tế.
Năm 2025, kỷ niệm 95 năm thành lập Đảng, 80 năm thành lập nước, 50 năm thống nhất đất nước, năm nước rút thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XIII, năm bản lề bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Bộ Ngoại giao kỷ niệm 80 năm thành lập ngành. Dịp để các thế hệ cán bộ ngoại giao nhìn lại chặng đường 80 năm vẻ vang, tôn vinh, tri ân cống hiến của thế hệ đi trước, giáo dục truyền thống, lý tưởng cách mạng và khơi dậy niềm tự hào cho thế hệ kế cận, hướng tới xây dựng nền đối ngoại - ngoại giao vững mạnh, toàn diện, hiện đại, chuyên nghiệp.
Bộ Ngoại giao tổ chức hoạt động kỷ niệm 80 năm thành lập ngành trải dài trong năm 2025, trong đó có Lễ Kỷ niệm, gặp mặt, triển lãm, hội thảo khoa học, tọa đàm, nói chuyện, ấn phẩm về lịch sử, truyền thống, công tác của ngành cùng hoạt động kỷ niệm của cơ quan đại diện Việt Nam ở khắp nơi trên thế giới.
Câu chuyện Việt Nam truyền cảm hứng cho cộng đồng quốc tế về sự vươn lên từ vùng đất chưa có tên trên bản đồ thế giới, bị chiến tranh tàn phá, bao vây cấm vận, trở thành biểu tượng hòa bình, hữu nghị, phát triển năng động và đóng vai trò tích cực, có trách nhiệm. Việt Nam là biểu tượng phong trào giải phóng dân tộc, hiện thân của đất nước anh dũng, kiên cường, "lương tri" của thời đại. Việt Nam còn được đánh giá cao là quốc gia vươn lên mạnh mẽ, phát triển năng động và đóng góp tích cực, trách nhiệm vào vấn đề chung của thế giới, hình mẫu thành công trong phát triển kinh tế - xã hội, "hình mẫu của hòa bình và phát triển bền vững".
Đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hữu nghị, hợp tác, đa phương hóa, đa dạng hóa góp phần bảo đảm cao nhất lợi ích quốc gia dân tộc, được bạn bè quốc tế đánh giá cao. Dư luận quốc tế mong muốn tìm hiểu tại sao Việt Nam có thể duy trì quan hệ cân bằng, hài hòa, tích cực với tất cả các nước trong bối cảnh quốc tế đầy biến động.
