Hà Nội đang hướng tới mục tiêu phát triển hệ thống đường sắt đô thị hiện đại và đồng bộ nhằm đáp ứng nhu cầu vận tải công cộng ngày càng tăng của thành phố. Theo quy hoạch giao thông vận tải Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, mạng lưới đường sắt đô thị của thành phố sẽ bao gồm 15 tuyến với tổng chiều dài hơn 616,9km.
Hiện tại, Hà Nội đã đưa vào vận hành 21,5km đường sắt đô thị, bao gồm tuyến Cát Linh - Hà Đông và tuyến trên cao đoạn Nhổn - Cầu Giấy, chiếm khoảng 4% tổng chiều dài quy hoạch. Để đạt mục tiêu tỷ lệ vận tải hành khách công cộng đạt 50-55% vào năm 2035 và 65-70% sau năm 2035, Hà Nội đã đề xuất Đề án tổng thể đầu tư xây dựng hệ thống đường sắt đô thị Thủ đô.
Theo đề án, Hà Nội phấn đấu hoàn thành đầu tư xây dựng khoảng 410,8km đường sắt đô thị vào năm 2035 với nhu cầu vốn 37 tỷ USD. Giai đoạn tiếp theo (2036-2045), thành phố sẽ tiếp tục đầu tư xây dựng khoảng 200,7km với nhu cầu vốn khoảng 18 tỷ USD, nâng tổng chiều dài hệ thống đường sắt đô thị lên khoảng 616,9km.
Để thực hiện kế hoạch này, Hà Nội đã tập trung nghiên cứu, xây dựng các cơ chế, chính sách đặc thù nhằm ưu tiên bố trí vốn đầu tư, phân cấp, phân quyền mạnh mẽ cho Thủ đô và rút ngắn trình tự, thủ tục để đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án. Thành phố cũng phối hợp chặt chẽ với Bộ Giao thông Vận tải để hoàn thiện Đề án tổng thể, trình Quốc hội ban hành Nghị quyết chấp thuận chủ trương đầu tư tổng thể toàn bộ mạng lưới đường sắt đô thị và ban hành các cơ chế, chính sách đặc thù.
Trước đó, Hà Nội đã kiến nghị Chính phủ ban hành các cơ chế, chính sách đặc thù, đột phá để phân cấp, phân quyền chủ động cho thành phố tập trung nguồn lực, cân đối nguồn vốn để đồng bộ về hạ tầng kỹ thuật, đầu máy, toa xe, đường ray và kết nối hệ thống, kết nối liên vùng giữa các tỉnh, thành.
