Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, dài trên 1.500km, nối Hà Nội và TP.HCM qua 20 tỉnh thành, dự kiến khởi công vào cuối năm 2026. Bộ Xây dựng đã trình Chính phủ dự thảo nghị quyết triển khai dự án theo Nghị quyết 172/2024 của Quốc hội.
Kế hoạch chuẩn bị dự án chia làm 3 giai đoạn:
- Lập Báo cáo nghiên cứu khả thi: Hoàn thành thẩm định và trình phê duyệt từ nay đến tháng 9/2026.
- Giải phóng mặt bằng: Bàn giao cọc, kiểm đếm, lên phương án bồi thường, tái định cư từ năm 2025 đến tháng 6/2028.
- Chuẩn bị triển khai dự án: Lựa chọn nhà thầu và khởi công từ tháng 10/2026 đến tháng 12/2026.
Bộ Xây dựng đề xuất Chính phủ trình Quốc hội bổ sung cơ chế, cho phép chỉ định thầu một số hạng mục để đẩy nhanh tiến độ. Trước ngày 30/4, Bộ sẽ hoàn thành dự thảo Nghị định về khảo sát, lập thiết kế kỹ thuật tổng thể và hợp đồng EPC. Nghị định về tiêu chí lựa chọn tổ chức, doanh nghiệp nhà nước cung cấp dịch vụ, hàng hóa công nghiệp đường sắt cũng sẽ được xây dựng.
Bộ cũng sẽ rà soát nhu cầu đào tạo nhân lực để xây dựng Đề án phát triển nguồn nhân lực, trình Thủ tướng phê duyệt. Thủ tướng yêu cầu Bộ Xây dựng trình Chính phủ bổ sung cơ chế chỉ định thầu trong tháng 4/2025 để kịp trình Quốc hội trong tháng 5, và tập trung hoàn thiện thủ tục để khởi công dự án vào cuối năm 2026.
Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam được Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư vào tháng 11/2024, với tổng vốn khoảng 1,7 triệu tỷ đồng (67 tỷ USD). Tuyến đường sắt dài 1.541km, từ ga Ngọc Hồi (Hà Nội) đến ga Thủ Thiêm (TP.HCM), đi qua 20 tỉnh thành, khổ đôi 1.435 mm, tốc độ thiết kế 350km/h, tải trọng 22,5 tấn/trục, gồm 23 ga hành khách và 5 ga hàng hóa.
Sau khi Quốc hội thông qua chủ trương, nhiều tập đoàn lớn như Thaco, Hòa Phát, Đèo Cả đã chủ động nghiên cứu, phát triển thiết bị phục vụ dự án. Cục Đường sắt Việt Nam thông tin về định hướng phát triển công nghiệp đường sắt Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến 2050, tập trung vào 4 nhóm chính: hạ tầng, đầu máy - toa xe, hệ thống tín hiệu và hệ thống điện sức kéo.
- Nhóm công nghiệp xây dựng hạ tầng đường sắt: Cần cung cấp khoảng 28,7 triệu mét ray thép, 11.680 bộ ghi và 46 triệu thanh tà vẹt.
- Nhóm đầu máy, toa xe theo khổ đường: Đến năm 2030, cần 15 đầu máy khổ 1.000mm và 250 đầu máy khổ 1.435mm; đến năm 2045, cần 150 đầu máy khổ 1.000mm và 2.000 đầu máy khổ 1.435mm. Về toa xe, đến năm 2030, cần 26 toa xe khổ 1.000mm và 1.760 toa xe khổ 1.435mm; đến năm 2045, cần 160 toa xe khổ 1.000mm và 10.144 toa xe khổ 1.435mm.
- Nhóm hệ thống thông tin, tín hiệu: Dùng cho đường sắt hiện hữu và đường sắt điện khí hóa.
- Nhóm hệ thống điện sức kéo: Dự kiến xây dựng mới 18 tuyến đường sắt điện khí; hệ thống cấp điện cho đường sắt quốc gia là nguồn điện xoay chiều 1 pha 25kV.
