Bài viết thảo luận về những tồn tại và hạn chế trong quá trình triển khai Đề án đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp và công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021 - 2030. Để khắc phục những vấn đề này, Chính phủ đã trình Quốc hội Dự thảo Nghị quyết về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội.
Một trong những vướng mắc lớn là việc thực hiện cơ chế quỹ đất 20% trong các dự án nhà ở thương mại để phát triển nhà ở xã hội theo Luật Nhà ở 2023 và Nghị định 100/2024/NĐ-CP. Nhiều ý kiến đề xuất cho phép doanh nghiệp có dự án phê duyệt trước 01/8/2024 được đóng tiền tương đương thay vì bố trí 20% quỹ đất làm nhà ở xã hội.
Đại biểu Trần Đình Gia cho rằng việc xây dựng nhà ở xã hội tại các quỹ đất này không phù hợp với điều kiện địa phương do xa nơi làm việc, không thuận tiện cho người thuê mua hoặc quy mô dự án quá lớn, dẫn đến khó thu hút người thuê mua. Luật Nhà ở năm 2023 và Nghị định 100/2024/NĐ-CP không quy định rõ cơ chế cho phép UBND cấp tỉnh xử lý quỹ đất xây dựng nhà ở xã hội đối với các dự án này như Luật Nhà ở 2014.
Do đó, cần có quy định để xử lý các trường hợp này và tạo điều kiện cho UBND các tỉnh linh hoạt trong việc bố trí quỹ đất và bổ sung Quỹ Nhà ở quốc gia để phát triển nhà ở xã hội tại khu vực khác phù hợp hơn. Đại biểu cũng đề nghị bổ sung thêm khoản 6 của Điều 12 của Dự thảo Nghị quyết, quy định UBND cấp tỉnh căn cứ vào điều kiện địa phương, xem xét quyết định cho phép các chủ đầu tư dự án nhà ở thương mại đã được quyết định hoặc chấp thuận chủ trương đầu tư trước ngày Luật Nhà ở số 27/2023/QH15 có hiệu lực thi hành, không phải bố trí quỹ đất xây dựng nhà ở xã hội và được đóng tiền tương đương giá trị quỹ đất đã đầu tư.
Đại biểu Hoàng Văn Cường cho rằng đầu tư nhà ở xã hội lợi nhuận rất thấp, nếu cho thuê giá thuê lại càng thấp, không có khả năng hoàn trả vốn, vì vậy cần có quỹ để tạo vốn đầu tư, có nguồn thu từ quỹ 20% đất của nhà ở thương mại. Thay vì dành 20% quỹ đất để phát triển nhà ở xã hội, chủ đầu tư nhà ở thương mại được quyền chuyển thành tiền và đóng vào quỹ này.
UBND TP Hồ Chí Minh cũng đã kiến nghị cho phép chủ đầu tư nhà ở thương mại không phải bố trí quỹ đất 20% của dự án để xây nhà ở xã hội, thay vào đó các chủ đầu tư được đóng tiền tương đương tổng giá trị quỹ đất hoặc bố trí nhà ở xã hội tại các vị trí khác. Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội sẽ được Quốc hội đưa ra thảo luận tại hội trường vào ngày 28/5.
