Bài viết thảo luận về sự cần thiết của việc xây dựng Quỹ nhà ở quốc gia theo mô hình của các nước tiên tiến, đảm bảo sự vận hành linh hoạt và đa dạng về nguồn vốn để hỗ trợ cả doanh nghiệp và người dân có nhu cầu thực về nhà ở. Quỹ này sẽ giúp khắc phục tình trạng các chính sách hỗ trợ nhà ở hiện nay còn mang tính chất chương trình, thiếu tính liên tục và bền vững.
Kinh nghiệm quốc tế
Nhiều quốc gia trên thế giới đã thành công với mô hình quỹ nhà ở, như Hàn Quốc, Singapore và Pháp. Các đặc điểm chung của các quỹ này bao gồm:
- Chính phủ đóng vai trò chủ đạo trong việc tạo lập và quản lý quỹ.
- Quỹ hỗ trợ nguồn lực tài chính cho xây dựng nhà ở giá rẻ, thuê/mua nhà ở và xây dựng hạ tầng.
- Nguồn vốn đến từ ngân sách nhà nước và các chủ thể hưởng lợi.
- Loại hình nhà ở được hỗ trợ là nhà ở xã hội và nhà ở thương mại giá phải chăng.
- Đối tượng được hỗ trợ là doanh nghiệp xây dựng nhà ở và người dân có nhu cầu mua/thuê nhà ở.
Thực trạng tại Việt Nam
Việt Nam hiện chưa có quỹ chuyên biệt để hỗ trợ phát triển nhà ở cấp quốc gia. Các quỹ đầu tư phát triển địa phương có triển khai đầu tư xây dựng và cho vay phát triển nhà ở xã hội nhưng còn gặp nhiều khó khăn do thiếu vốn.
Giải pháp cho Việt Nam
Để xây dựng Quỹ nhà ở quốc gia hiệu quả, Việt Nam cần:
- Nhà nước đóng vai trò dẫn dắt, kiến tạo trong mọi hoạt động của Quỹ.
- Phạm vi của Quỹ nên bao gồm cả nhà ở xã hội và nhà giá rẻ.
- Giao việc quản lý quỹ cho một Bộ chủ trì và Chính phủ giám sát.
- Nguồn vốn của Quỹ đến từ ngân sách nhà nước, đóng góp tự nguyện, đóng tiền tương đương giá trị quỹ đất xây dựng nhà ở xã hội, nguồn từ bán tài sản công, đóng góp từ đối tượng thụ hưởng lợi chính sách và từ hoạt động có thu của Quỹ.
- Cách thức hoạt động của Quỹ nên theo mô hình “có thu - có chi”, đảm bảo thu hồi vốn và bù đắp chi phí.
- Cơ cấu nguồn vốn có thể là 30-35% từ ngân sách nhà nước và từ hoạt động của Quỹ, 40% từ đóng góp của người thụ hưởng và doanh nghiệp, 20% từ thu tiền giá trị tương đương quỹ đất nhà ở xã hội, 5-10% từ các nguồn khác.
- Đối tượng hỗ trợ nên bao gồm cả người thu nhập thấp và có cơ cấu cho vay/bảo lãnh hợp lý.
- Đa dạng hóa các hình thức hỗ trợ tài chính của Quỹ.
- Điều kiện cho vay nên có lãi suất cố định hoặc quy định bằng 50-60% lãi suất bình quân thị trường, thời gian cho vay dài hơn và có cơ chế, quy trình rõ ràng.
