Tọa đàm khoa học do Viện Nghiên cứu Phát triển TPHCM tổ chức đã bàn về phương thức triển khai Nghị quyết 188/2025/QH15 về thí điểm cơ chế đặc thù phát triển mạng lưới đường sắt đô thị tại TPHCM.
TS Trần Du Lịch nhấn mạnh các giải pháp phát triển metro tại TPHCM, bao gồm:
- Huy động vốn chủ động
- Rút ngắn thủ tục xây dựng
- Chuyển đổi mô hình dự án linh hoạt
- Phân quyền rõ ràng
- Phát triển ngành công nghiệp đường sắt trong nước
- Khai thác quỹ đất theo mô hình TOD.
Theo TS Trần Du Lịch, các thách thức lớn bao gồm thời gian thực hiện dự án ngắn, cần đẩy nhanh tiến độ từ 35km mỗi năm, chuyển đổi phương thức thi công từ cũ sang mới, và xác định rõ nguồn vốn đầu tư công, tư nhân hoặc PPP, trong đó dự kiến đầu tư công chiếm đa số. Mục tiêu là thực hiện đồng loạt 7 tuyến metro trong giai đoạn 2027-2028, nâng cao hiệu quả, giảm thiểu thời gian và thúc đẩy phát triển bền vững hệ thống giao thông đô thị và ngành công nghiệp đường sắt trong nước.
Sở Xây dựng TPHCM cho biết đến năm 2035 sẽ xây dựng 7 tuyến metro, dài 355km, với vốn đầu tư khoảng 40,2 tỷ USD; giai đoạn 2045 mở rộng thêm 3 tuyến mới, dài 155km, tổng vốn khoảng 17,9 tỷ USD.
Các chuyên gia cho rằng quá trình triển khai 11 vị trí TOD dự kiến còn nhiều bất cập, bao gồm khung pháp lý chồng chéo, thiếu đồng bộ giữa các quy hoạch, cơ chế thu hồi đất và đền bù còn bất cập, hạn chế trong thu hút tư nhân và hợp tác công tư, năng lực quản lý dự án còn hạn chế, chi phí giải phóng mặt bằng cao và hạ tầng giao thông chưa đồng bộ.
Để tháo gỡ khó khăn, các chuyên gia đề xuất hoàn thiện khung pháp lý, nâng cao năng lực liên ngành, tăng cường phối hợp trong quy hoạch và quản lý dự án.
PGS-TS Vũ Anh Tuấn kiến nghị thành lập cơ quan chuyên trách TOD và mời tư vấn quốc tế tham gia phát triển TOD. Cần khẩn trương hoàn thiện các chính sách về thu hồi đất, định giá đất, tái phân bổ nguồn vốn và khung pháp lý liên quan đến hợp tác công tư.
